Ik geloof in Jezus. Is dat blind geloof?

Geloof in Jezus! Blind geloof? 

'De bijbel is een sprookjesboek.' Er zijn dat mensen die dat beweren. Er is één ding dat ik dan zeker weet. Deze 'kenners' van de Bijbel hebben het niet écht onderzocht. We hebben te maken met een vooroordeel.

De bijbel staat vol claims over historische gebeurtenissen en wonderen. De laatste honderd jaar ontdekken historici en archeologen steeds meer bronnenmateriaal en archeologische overblijfselen die de beschreven gebeurtenissen uit de Bijbel ondersteunen en bewijzen. In dit blog ga ik het hebben over de claim dat Jezus heeft bestaan, dat Hij stierf aan het kruis en over het wonder dat Hij op de derde dag weer opstond uit de dood. 

Heeft Jezus bestaan als historisch persoon?

Hier kunnen we kort over zijn. Jezus van Nazareth heeft op aarde rondgewandeld. De historici zijn het daar over eens. Er zijn meer bronnen over Jezus dan van welk persoon dan ook uit de oudheid. De bronnen zijn bovendien veel korter na zijn leven geschreven dan bij andere historische figuren uit de klassieke geschiedenis het geval is. 

Een stukje tekst van Paulus, 1 kor. 15:3, bijvoorbeeld wordt gezien als een citaat van een getuigenis dat ergens tussen Jezus' hemelvaart en 6 jaar daarna geschreven moet zijn. In dat stukje tekst worden namen genoemd van mensen die Jezus na zijn dood (en opstanding) gesproken hebben. Dat zijn controleerbare getuigen. Men kon zeggen: 'als je mij niet gelooft, vraag dan die tollenaar die een paar jaar geleden nog in dat hokje zat. Mattheus! Die ken je toch nog wel?'

Naast de vele geschriften die, uiteindelijk, in de bijbel terecht zijn gekomen (de evangeliën en de brieven van de apostelen), zijn er diverse niet-Bijbelse bronnen over het leven van Jezus of over zijn volgelingen. Ik noem de mij bekende:

Flavius Josepus, Joods Historicus (rond 90 n. Chr.) 
Plinius de Jongere, Romeins gouverneur (rond 100 n. Chr.) 
Suetonius, Romeins historicus (rond 100 n. Chr.) 
Tacitus, Romeins historicus (rond 116 n. Chr.) 
Mara Bar Sarapion, Syrisch filosoof (1e of 2e uuw n. Chr.) 
Celsus, Grieks filosoof (2e uuw n. Chr.)
Eusebius, wel christen, maar citeert uit niet-christelijke bronnen (rond 300 n. Chr.) 

Bijzonder is de getuigenis van Thallus (rond 100 n. Chr.). Hij beschrijft een duisternis die plaatvond tijdens de tijd van de kruisiging van Jezus. Deze duisternis verwijst mogelijk naar de duisternis die in de bijbel beschreven staat en plaatsvindt op het moment van sterven van Jezus. 

Stond Jezus op uit de dood?

Er zijn veel getuigen geweest die claimde hem gezien te hebben na zijn dood. Er worden in de bijbel namen genoemd en groepen van mensen. Soms is expliciet duidelijk dat er wat aan de bijzonders aan de hand was met die Jezus van Nazareth. Als Petrus tijdens zijn eerste toespraak tot de mensen in Jeruzalem spreekt over Jezus' wonderen en zijn opstanding, dan gebeurt er iets verrassends. Er komen 3000 mensen tot geloof. 3000 mensen die zich bekeren, zoveel? 

Hoe is dit te verklaren? Petrus verwijst naar gebeurtenissen die nog vers in het geheugen liggen op dat moment. Als Petrus een fantasieverhaal zou hebben verteld, zou er dan iemand tot bekering zijn gekomen? Onthoud, voor ons is het oude geschiedenis, voor hen was het nieuws, goed nieuws. 

Er zijn ook van die toevalligheden in de getuigenverslagen die opmerkelijk bewijs vormen. Soms gaat het om gebeurtenissen of personen die verder niet geduid worden in het Bijbelse verhaal. Er werd verondersteld dat men, toen, wel wist waar het om ging. Het zijn andere bronnen uit die tijd die de gaten voor de huidige lezer invullen. 

Een andere keer is het de huidige wetenschappelijke kennis die nieuw licht op de zaak werpen. In Johannes 19:34, bijvoorbeeld, wordt gesproken over water en bloed dat uit de zijde van Jezus stroomt bij zijn dood. Eeuwen heeft men niet begrepen wat dat betekende en het op diverse wijzen geïnterpreteerd. In de eerste minuten van onderstaande video wordt uitgelegd hoe de huidige medici dit fenomeen verklaren. Hierdoor weten wij iets wel, wat Johannes en andere getuigen van de gebeurtenis, niet wisten.

De historische methode 

Er zijn boeken vol geschreven over de historische betrouwbaarheid van de getuigenverklaringen en de de historische bewijslast. Wat maakt een tekst betrouwbaar is niet alleen een vraag die we moeten kunnen beantwoorden over teksten van nu, maar ook over teksten van toen. Historici worstelen al eeuwen met die vraag over betrouwbaarheid en het resultaat van hun zoektocht naar betrouwbaarheid is een uitgebreide gereedschapskist waarmee deze klus te klaren valt. Een paar simpele gereedschappen uit die kist:

- één getuige is geen getuige

- een directe (primair) getuige is betrouwbaarder dan een indirecte (van horen zeggen / secundaire) getuige
- een getuige van een tegenstander is betrouwbaarder dan van een getuige die zich 'erbij' aangesloten heeft.

Dit zijn voorbeelden van de eerste tools die je als historicus hanteert, maar hoe verder het proces vordert, hoe verfijnder en scherper de methoden worden. Je kunt het historisch proces enigszins vergelijken met een rechtszaak; een veroordeling of vrijspraak vindt niet lichtzinnig plaats. Is deze kritische onderzoeksmethode toegepast op het leven van Jezus?

Verder zoeken

Er zijn veel mensen die de dood en opstanding onderzocht hebben vanuit hun eigen expertise en met behulp van de historische methode. Lee Strobel, een journaliste en atheïst, bijvoorbeeld, was zo iemand. Sterk sceptisch begon hij zijn onderzoek. Juist door zijn tegenstand liet hij zich niet zomaar overtuigen, maar uiteindelijk kon hij niet om het bewijsmateriaal heen. Hij beschrijft dit in zijn boek The case for Christ (vertaald in het Nederlands en verfilmd).

Van scepticus werd hij christen. Ja, dat is de consequentie. Als je ontdekt dat dit waar is, dan moet je een keuze maken: wordt ik een volgeling van Jezus of niet?

Zo zijn er veel andere voorbeelden van mensen die door onderzoek overtuigd raakten. Een man die zijn levenswerk van de bestudering van Jezus heeft gemaakt is Gary Habermas. Naast een aantal boeken heeft hij artikelen geschreven die vrij toegankelijk zijn op zijn website (https://garyhabermas.com/). Een aanrader.

(Ik krijg geen vergoeding voor het noemen van namen, boeken, websites etc.)

Geen blind geloof

En ik? Ik ontmoette God in een 'weten' in de zomervakantie van 2022. Ik zei: 'Goed, God, als u bestaat? Ik zet mijn hart open voor U. Laat het me zien.'  Dat was in de Santa Maria de Perciuncola, nabij Assisi. Wachtte God op dit moment, of zag ik nu pas dat Hij er was? Ik weet niet hoe dat werkt. Wat ik wel weet: God wil zich laten kennen, Hij wil relatie. Voor velen is die relatie genoeg bewijs. Je weet de Heilige Geest in je, je merkt dat God je aan het veranderen is. 

Tegelijkertijd, er is geen religie die zo wordt ondersteund door bewijsmateriaal als het christendom. God geeft iedereen zijn pad om bij Hem te komen. Wat ik zeker weet is dat geloof in God geen blind geloof is. Als je Hem nog niet kent dan daag ik je uit om op onderzoek uit te gaan. Je bent al tot hier gekomen.